Η απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί για πολλούς ανθρώπους το μεγαλύτερο όνειρο της ζωής τους. Όταν όμως η εγκυμοσύνη δεν έρχεται εύκολα, η υπογονιμότητα φέρνει απογοήτευση, άγχος και αμέτρητα ερωτήματα. Η καλή είδηση είναι ότι η ιατρική επιστήμη και η τεχνολογία προχωρούν συνεχώς, δίνοντας νέες επιλογές και ελπίδα σε ζευγάρια που παλεύουν με αυτό το ζήτημα.
Υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από έναν χρόνο προσπαθειών χωρίς αντισύλληψη (ή έξι μήνες όταν η γυναίκα είναι άνω των 35). Μπορεί να οφείλεται σε παράγοντες που σχετίζονται με τη γυναίκα, τον άντρα ή και τους δύο. Προβλήματα ωαρίων, σπερματοζωαρίων, σαλπίγγων, ορμονών, ακόμη και το στρες, μπορεί να επηρεάσουν τη διαδικασία.
Για δεκαετίες, η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) και η ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) ήταν οι βασικές λύσεις. Παρόλο που έχουν βοηθήσει εκατομμύρια ζευγάρια, τα ποσοστά επιτυχίας συχνά δεν ξεπερνούν το 30-40% και απαιτούνται πολλαπλές προσπάθειες με σημαντικό οικονομικό και ψυχολογικό βάρος.
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα ανοίγει νέους δρόμους με καινοτομίες που θυμίζουν επιστημονική φαντασία.
Αλγόριθμοι επεξεργάζονται εικόνες εμβρύων, αξιολογούν τη μορφολογία και την ανάπτυξή τους, προβλέποντας ποια έχουν τις καλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης. Έρευνες δείχνουν ότι τέτοια συστήματα φτάνουν έως και 70% ακρίβεια στον εντοπισμό εμβρύων με φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Αυτό σημαίνει λιγότερες αποτυχημένες προσπάθειες και πιο στοχευμένη θεραπεία.
Μεγάλοι όγκοι δεδομένων (big data) από ασθενείς τροφοδοτούν υπολογιστικά μοντέλα που προβλέπουν ποια θεραπεία ταιριάζει σε κάθε ζευγάρι. Έτσι μειώνονται τα «δοκιμή και λάθος» και αυξάνεται η πιθανότητα επιτυχίας από τον πρώτο κιόλας κύκλο.
Ερευνητικές ομάδες πειραματίζονται με μικροσκοπικά ρομπότ που μιμούνται ή “καθοδηγούν” τα σπερματοζωάρια. Αυτά μπορούν να βοηθήσουν σε περιπτώσεις όπου η κινητικότητα του σπέρματος είναι χαμηλή. Πρόσφατα πειράματα χρησιμοποίησαν σπερματοζωάρια αγελάδας επικαλυμμένα με νανοσωματίδια σιδήρου, τα οποία οδηγήθηκαν μέσα από ένα τεχνητό «τραχηλικό» μοντέλο προς τις σάλπιγγες, με τη βοήθεια μαγνητικών πεδίων. Αν και σε πρώιμο στάδιο, η τεχνολογία δείχνει υποσχόμενη.
Επιστήμονες μελετούν την in vitro δημιουργία ωαρίων από δερματικά κύτταρα, μέσω μετατροπής τους σε βλαστικά κύτταρα και στη συνέχεια σε ωάρια. Αν αυτή η μέθοδος καταστεί ασφαλής για τον άνθρωπο, θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε γυναίκες χωρίς λειτουργικά ωάρια ή σε όσες έχουν υποστεί βλάβη από θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία.
Οι τεχνολογίες αυτές προσφέρουν:
Παρόλο που οι εξελίξεις είναι εντυπωσιακές, υπάρχουν ακόμη εμπόδια:
Το μέλλον φαίνεται να οδηγεί σε ένα μίγμα ρομποτικής, τεχνητής νοημοσύνης και βιοτεχνολογίας. Από την αυτοματοποίηση της μικρογονιμοποίησης έως την πιθανότητα να δημιουργούμε ωάρια και σπερματοζωάρια στο εργαστήριο, οι δυνατότητες μοιάζουν απεριόριστες.
Το σημαντικό όμως είναι να μην χαθεί ο ανθρώπινος παράγοντας: η φροντίδα, η υποστήριξη και η κατανόηση που έχουν ανάγκη τα ζευγάρια στη διάρκεια αυτής της δύσκολης διαδρομής.
Η υπογονιμότητα δεν είναι πλέον αδιέξοδο. Χάρη στην πρόοδο της επιστήμης, υπάρχουν σήμερα περισσότερες επιλογές από ποτέ. Κάθε νέα τεχνολογία, από τα σπερματοειδή μικρορομπότ έως τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, φέρνει μαζί της ελπίδα και προοπτική.
Το μέλλον της αναπαραγωγικής ιατρικής είναι γεμάτο δυνατότητες, αλλά και ευθύνες: να διασφαλιστεί ότι οι νέες μέθοδοι είναι ασφαλείς, δίκαιες και προσιτές σε όλους.
