Η υγειονομική περίθαλψη των μητέρων και των παιδιών περιλαμβάνει τη φροντίδα που παρέχεται σε μητέρες, νεογέννητα και παιδιά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Σύμφωνα με παγκόσμιες εκτιμήσεις, οι λοιμώξεις που επηρεάζουν τις μητέρες είναι από τους κύριους παράγοντες θνησιμότητας και νοσηρότητας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Με κατάλληλη διάγνωση και προληπτικά μέτρα, αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν να μειωθούν. Ωστόσο, οι μολυσματικές ασθένειες συνεχίζουν να συμβάλλουν σημαντικά σε αρνητικά αποτελέσματα για τις μητέρες και τα νεογέννητα, όπως οι πρόωροι τοκετοί, το χαμηλό βάρος γέννησης και οι θάνατοι κατά τη γέννηση.

Για παράδειγμα, οι άμεσες λοιμώξεις εκτιμάται ότι είναι η τρίτη πιο κοινή αιτία θνησιμότητας μητέρων σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου οι πόροι υγειονομικής περίθαλψης είναι περιορισμένοι.

Η Παγκόσμια Σκηνή: Υγεία Μητέρας και Παιδιού

Τα στατιστικά στοιχεία είναι ανησυχητικά. Το 2020, η παγκόσμια θνησιμότητα μητέρων ανήλθε σε 223 ανά 100.000 ζωντανές γεννήσεις. Οι λοιμώξεις συμβάλλουν σε ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των θανάτων, ιδιαίτερα σε περιοχές χαμηλού εισοδήματος. Επιπλέον, οι στατιστικές θνησιμότητας παιδιών είναι εξίσου ανησυχητικές, με 2,3 εκατομμύρια νεογέννητα να χάνουν τη ζωή τους μέσα στις πρώτες 20 ημέρες ζωής το 2022. Αυτά τα τρομακτικά νούμερα δείχνουν την επείγουσα ανάγκη για μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση των θεμάτων υγείας μητέρας και παιδιού, ειδικά αυτών που προκαλούνται από προλαμβανόμενες λοιμώξεις.

Υπήρξε πρόοδος, καθώς η θνησιμότητα νεογνών μειώθηκε παγκοσμίως κατά 59% μεταξύ 1990 και 2021. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, η θνησιμότητα νεογνών μειώθηκε από 60,3 ανά 1.000 ζωντανές γεννήσεις το 1972 σε 10 θανάτους ανά 1.000 ζωντανές γεννήσεις το 2021. Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν, και η βελτίωση της υγείας μητέρων και παιδιών είναι μια επείγουσα παγκόσμια ανησυχία.

Η Επιρροή της Υγείας Μητέρας και Παιδιού σε Οικογένειες και Κοινότητες

Τα θέματα υγείας μητέρας και παιδιού επηρεάζουν όχι μόνο τα άτομα, αλλά και ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες. Ορισμένες από τις βαθύτερες επιπτώσεις περιλαμβάνουν:

• Οικονομική Επιβάρυνση: Οι οικογένειες συχνά αντιμετωπίζουν σημαντικά έξοδα υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζονται με επιπλοκές στην υγεία μητέρας και παιδιού. Αυτές οι δαπάνες μπορεί να οδηγήσουν τις οικογένειες στη φτώχεια, ειδικά σε περιοχές χαμηλού εισοδήματος.
• Συναισθηματική Πίεση: Οι γονείς, ιδιαίτερα οι μητέρες, βιώνουν αυξημένο συναισθηματικό άγχος όταν αντιμετωπίζουν επιπλοκές σχετικές με την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Αυτό μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.
• Διαγενεακή Φτώχεια: Τα παιδιά που γεννιούνται με υγειονομικές επιπλοκές συχνά έχουν περιορισμένες ευκαιρίες αργότερα στη ζωή τους, αναπαράγοντας κύκλους φτώχειας.
• Οικονομική Παραγωγικότητα: Οι κοινότητες ως σύνολο βιώνουν μειωμένη παραγωγικότητα καθώς οι οικογένειες αναγκάζονται να φροντίζουν άρρωστα παιδιά ή μητέρες, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τις τοπικές οικονομίες.
• Κοινωνική Απομόνωση: Τα προβλήματα υγείας μέσα σε μια οικογένεια μπορούν να οδηγήσουν σε κοινωνική απομόνωση, ιδιαίτερα σε περιθωριοποιημένες κοινότητες, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες ανισότητες.

Η αντιμετώπιση της υγείας μητέρας και παιδιού απαιτεί ολοκληρωμένες πολιτικές υγειονομικής περίθαλψης, πρόσβαση σε προληπτικές υπηρεσίες και σημαντικές επενδύσεις σε συστήματα κοινωνικής υποστήριξης.

Μολυσματικές Ασθένειες που Απειλούν την Υγεία Μητέρας και Παιδιού

Οι μολυσματικές ασθένειες αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία μητέρων και παιδιών. Αυτές οι λοιμώξεις μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού ή της μετά τον τοκετό περιόδου και μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες τόσο για τις μητέρες όσο και για τα νεογέννητα. Ορισμένες από τις κύριες μολυσματικές ασθένειες περιλαμβάνουν:

1. HIV/AIDS: Ο HIV αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο άλλων λοιμώξεων όπως η ελονοσία, η φυματίωση και ο έρπης. Οι έγκυες γυναίκες με αθεράπευτο HIV είναι πιο ευάλωτες σε σοβαρές ασθένειες και χωρίς θεραπεία, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί στο παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού ή του θηλασμού. Η χρήση συνδυαστικής αντιρετροϊκής θεραπείας (ART) έχει μειώσει σημαντικά τη μετάδοση του HIV από τη μητέρα στο παιδί, αλλά η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία παραμένουν ουσιαστικές.
2. Φυματίωση (TB): Η φυματίωση θέτει σοβαρό κίνδυνο και για τη μητέρα και για το έμβρυο. Λόγω των ανοσολογικών αλλαγών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η φυματίωση μπορεί να εξελιχθεί γρήγορα αν δεν διαγνωστεί και θεραπευτεί εγκαίρως. Συμπτώματα όπως ο επίμονος βήχας, ο πυρετός και οι νυχτερινές εφιδρώσεις συχνά περνούν απαρατήρητα καθώς συγχέονται με τα τυπικά συμπτώματα της εγκυμοσύνης. Σε έγκυες γυναίκες που συν-μολύνονται με HIV, ο κίνδυνος ανάπτυξης ενεργής φυματίωσης είναι δέκα φορές υψηλότερος.
3. Ηπατίτιδα B (HBV): Η ηπατίτιδα B μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια του τοκετού και αν δεν αντιμετωπιστεί, πάνω από το 90% των βρεφών που γεννιούνται από μολυσμένες μητέρες αναπτύσσουν χρόνια HBV. Η εξέταση των εγκύων γυναικών για HBV είναι κρίσιμη για την έγκαιρη διάγνωση, και η έγκαιρη χορήγηση του εμβολίου HBV στα νεογέννητα μπορεί να προλάβει τη κάθετη μετάδοση του ιού.
4. Ελονοσία: Η ελονοσία πλήττει δυσανάλογα τις έγκυες γυναίκες και τα μικρά παιδιά. Συμβάλλει στην αναιμία των μητέρων, στις αυθόρμητες αποβολές, στο χαμηλό βάρος γέννησης και ακόμη και στους θανάτους μητέρων και νεογνών. Σε περιοχές με υψηλή μετάδοση της ελονοσίας, οι έγκυες γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν προληπτική θεραπεία, συνήθως με σουλφαδοξίνη-πυριμεθαμίνη, για να προστατευτούν αυτές και τα μωρά τους.
5. Τοξοπλάσμωση: Αυτή η λοίμωξη, που συχνά αποκτάται από την επαφή με μολυσμένα ούρα γάτας ή από άψητα κρέατα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη, όπως η αποβολή ή η μόλυνση του εμβρύου. Αν ανιχνευθεί νωρίς, η θεραπεία με σπιραμυκίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μετάδοσης στο έμβρυο.
6. Χοριοαμνιονίτιδα: Μία λοίμωξη του αμνιακού υγρού, η χοριοαμνιονίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια του τοκετού και σχετίζεται με παρατεταμένη ρήξη των μεμβρανών. Θέτει σοβαρούς κινδύνους τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί, απαιτώντας επείγουσα θεραπεία με αντιβιοτικά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πρόκληση τοκετού για να αποφευχθούν περαιτέρω επιπλοκές.

Πρόληψη και Έλεγχος Μητρικών Λοιμώξεων

Η πρόληψη των μητρικών λοιμώξεων περιλαμβάνει μια συνδυαστική προσέγγιση εκπαίδευσης, εμβολιασμού, υγειονομικών πρακτικών και τακτικής ιατρικής φροντίδας. Ακολουθούν μερικές βασικές στρατηγικές πρόληψης:

• Καλή Υγιεινή: Απλές πρακτικές, όπως το συχνό πλύσιμο χεριών, ειδικά μετά την επαφή με τρόφιμα ή ζώα, είναι απαραίτητες για τη μείωση του κινδύνου λοιμώξεων όπως η τοξοπλάσμωση και οι τροφικές λοιμώξεις.
• Ασφαλής Διαχείριση Τροφίμων: Η σωστή μαγειρική των κρεάτων και η αποφυγή άψητων ή επεξεργασμένων κρεάτων μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη λοιμώξεων όπως η λιστερίωση και η τοξοπλάσμωση.
• Συμπληρώματα Φολικού Οξέος: Η κατανάλωση 400 μικρογραμμαρίων φολικού οξέος καθημερινά πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη σοβαρών γενετικών ανωμαλιών, όπως οι ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα.
• Εμβολιασμοί: Οι εμβολιασμοί είναι κρίσιμοι για την προστασία των μητέρων και των αγέννητων παιδιών από λοιμώξεις. Οι γυναίκες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι είναι ενημερωμένες σχετικά με τα εμβόλια όπως το Tdap (Τέτανος, Διφθερίτιδα και Κοκκύτης) και η γρίπη πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Αποφυγή Υψηλού Κινδύνου Περιοχών: Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να αποφεύγουν τα ταξίδια σε περιοχές με υψηλή μετάδοση ελονοσίας ή όπου είναι διαδεδομένες ασθένειες όπως ο ιός Ζίκα.
• Τακτικές Ιατρικές Εξετάσεις: Η προγεννητική φροντίδα είναι απαραίτητη για την παρακολούθηση της υγείας της μητέρας και την πρόληψη λοιμώξεων. Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε εξετάσεις για λοιμώξεις όπως ο HIV, η ηπατίτιδα B και η φυματίωση.

Ο Ρόλος των Εμβολιασμών κατά την Εγκυμοσύνη

Ο εμβολιασμός είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την πρόληψη λοιμώξεων και στις μητέρες και στα νεογέννητα. Τα εμβόλια όπως το Tdap και η γρίπη είναι ιδιαίτερα σημαντικά κατά την εγκυμοσύνη, καθώς προστατεύουν και τη μητέρα και το παιδί από σοβαρές λοιμώξεις. Άλλα εμβόλια, όπως το εμβόλιο της ηπατίτιδας B, συνιστώνται για έγκυες γυναίκες που κινδυνεύουν να μολυνθούν.

Οι προγραμματισμοί εμβολιασμών για τα νεογέννητα είναι επίσης κρίσιμοι για την πρόληψη απειλητικών για τη ζωή λοιμώξεων. Για παράδειγμα, τα νεογέννητα σε κάποιες χώρες που θεωρείται απαραίτητο λαμβάνουν την πρώτη δόση του εμβολίου ηπατίτιδας B εντός 24 ωρών από τη γέννηση, και άλλα κρίσιμα εμβόλια ακολουθούν σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Η υγεία μητέρας και παιδιού είναι μια κρίσιμη περιοχή της παγκόσμιας υγείας που απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής υποστήριξης. Η πρόληψη λοιμώξεων μέσω εμβολιασμών, σωστής υγιεινής και τακτικών ιατρικών εξετάσεων μπορεί να μειώσει σημαντικά τους δείκτες θνησιμότητας μητέρων και νεογνών. Είναι ζωτικής σημασίας οι παγκόσμιοι οργανισμοί υγείας, οι κυβερνήσεις και οι τοπικές κοινότητες να συνεργαστούν για να βελτιώσουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, να προωθήσουν την προληπτική φροντίδα και να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες που συνεχίζουν να επηρεάζουν τα αποτελέσματα της υγείας μητέρας και παιδιού.

Διαβάστε την έρευνα εδώ