Στο Μεξικό, από τα ορεινά χωριά μέχρι τις σύγχρονες πόλεις, παρατηρείται μία επιστροφή σε παλιές, παραδοσιακές πρακτικές από νέες μητέρες. Αντί να βασίζονται αποκλειστικά στην επιστημονική ιατρική, πολλές γυναίκες επιλέγουν να συνδυάσουν ή να εντάξουν στο μαιευτικό τους ταξίδι έθιμα που πέρασαν μέσω γενεών για σωματική ίαση, για ενίσχυση της ψυχικής υγείας και για σύνδεση με τις ρίζες τους.

Τι είναι αυτές οι παλιές πρακτικές;

Μερικά από τα πιο διαδεδομένα έθιμα που αναβιώνουν:

• Temazcal μετά τον τοκετό: Ένα είδος θερμού λουτρού / σάουνας με βότανα, που θεωρείται ότι καθαρίζει σώμα και πνεύμα της μητέρας, βοηθά στην αποβολή «κακών ενεργειών» ή «υγρασίας» και στη σταδιακή επάνοδο της μήτρας στη φυσιολογική της κατάσταση. Baby Creysi
• Παραδοσιακή μαία (“partera”): Σε πολλά απομακρυσμένα ή αυτόχθονα χωριά, οι παρείες μπορεί να προτιμούνται έναντι ή συμπληρωματικά στην κλινική φροντίδα. Η μαία δεν είναι απλώς βοηθός του τοκετού, αλλά φορέας γνώσης που περιλαμβάνει βότανα, μασάζ, συμβουλές διατροφής και ψυχολογική υποστήριξη. Vida Newspaper+1
• Η περίοδος της cuarentena (καραντένα): Παράδοση που διαρκεί περίπου 40 ημέρες μετά τον τοκετό, κατά τις οποίες η μαμά ξεκουράζεται περισσότερο, παίρνει βοήθεια από συγγενείς, τρώει συγκεκριμένα θρεπτικά φαγητά και αποφεύγει κόπωση και εκτεταμένες εξωτερικές δουλειές. PubMed+1

Γιατί γυρνούν σε αυτές τις παραδόσεις;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι νέες μητέρες στρέφονται πίσω στις παλιές πρακτικές:

• Αίσθηση σύνδεσης με την πολιτιστική κληρονομιά: Σε περιοχές με αυτόχθονα πληθυσμό, οι παραδόσεις αποτελούν κομμάτι ταυτότητας. Οι γυναίκες που μεγάλωσαν ακούγοντας ιστορίες από τις γιαγιάδες επιθυμούν να τις ζήσουν ή να τις μεταφέρουν στα παιδιά τους.
• Έλλειψη πρόσβασης ή εμπιστοσύνης στην κλινική ιατρική: Σε απομακρυσμένα χωριά, το πλησιέστερο νοσοκομείο μπορεί να είναι πολύ μακριά ή οι συνθήκες νοσηλείας να μην είναι πάντα άνετες. Οι παραδοσιακές μαίες προσφέρουν φροντίδα στο σπίτι με ανθρώπινο πρόσωπο. Vida Newspaper+1
• Θεραπευτικά και ψυχολογικά οφέλη: Οι τελετές αυτές δεν είναι απλά συμβολικές· συχνά συνδέονται με μείωση άγχους, καλύτερο ύπνο, ενίσχυση της ψυχικής ισορροπίας και αίσθηση προστασίας και φροντίδας.
• Επιθυμία για πιο «φυσικό» τοκετό και μετεγχειρητική φροντίδα: Χρησιμοποιώντας βότανα, μασάζ, παραδοσιακές μπανιέρες, καθαρτικές πρακτικές μετά τον τοκετό, οι γυναίκες αισθάνονται ότι συμμετέχουν ενεργά στη δική τους αποκατάσταση.

Ποια είναι τα στοιχεία από έρευνες;

• Μια ποιητική ανθρωπολογική μελέτη που εξέτασε οικογενειακά έθιμα (rituals) δείχνει ότι το «la cuarentena» βοηθά στη μετάβαση στη μητρότητα, υποστηρίζει τη νέα μητέρα με φροντίδα, με διατροφικές συνήθειες και πρακτικές ξεκούρασης, και συνεισφέρει στη μείωση του στρες της περιόδου μετά τον τοκετό. PubMed
• Σε αγροτικές κοινότητες του Μεξικού (π.χ. σε Τσιάπας), εργαστήρια παραδοσιακής μαιευτικής έχουν ενισχύσει τις δεξιότητες των μαίων ώστε να συνδυάζουν φυσικές πρακτικές με βασικές ιατρικές γνώσεις. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται καλύτερη φροντίδα όπου η υγειονομική υποδομή είναι περιορισμένη. ICN – International Council of Nurses+1

Προκλήσεις και πιθανοί κίνδυνοι

Η επιστροφή σε παραδόσεις δεν είναι χωρίς προκλήσεις:

• Ασφάλεια: Μερικές πρακτικές μπορεί να μην είναι ασφαλείς εάν δεν εφαρμοστούν σωστά π.χ. χρήση μη αποστειρωμένων εργαλείων ή βοτάνων χωρίς έλεγχο.
• Έλλειψη επίβλεψης: Οι παραδοσιακές μαίες μπορεί να μην διαθέτουν την τεχνολογία ή την εκπαίδευση για να εντοπίσουν επιπλοκές (όπως αιμορραγία, σηψαιμία).
• Επικίνδυνες συμβουλές: Πολλές από τις πρακτικές βασίζονται σε δοξασίες ή ανεπιβεβαίωτες πεποιθήσεις, κάτι που μερικές φορές συγκρούεται με την επιστημονική γνώση.
• Προβλήματα με την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη: Αν κάτι πάει στραβά, η καθυστερημένη παρέμβαση νοσοκομείου μπορεί να έχει συνέπειες.

Πού πάνε;

Σε πολλές περιοχές, η τάση είναι να υπάρχει ένας συνδυασμός, η παραδοσιακή με τη σύγχρονη ιατρική. Τα παραδείγματα από την Τσιάπας δείχνουν ότι οι μαίες εκπαιδεύονται ώστε να γνωρίζουν πότε πρέπει να παραπέμψουν σε νοσοκομείο, πώς να χρησιμοποιήσουν βασική υγειονομική περίθαλψη, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν τα φυτικά έλαια, τα τελετουργικά μπάνια και την ψυχική υποστήριξη. ICN – International Council of Nurses+1

Επίσης, οργανισμοί μη κυβερνητικοί και διεθνείς φορείς προωθούν πολιτικές που αναγνωρίζουν την αξία της πολιτιστικής ευαισθησίας στην υγεία δηλαδή, δεν λένε «αφήστε το παλιό», αλλά «δώστε χώρο στο παλιό όταν είναι ασφαλές και βοηθητικό».

Οι νέες μητέρες στο Μεξικό δεν γυρνούν πίσω στις παλιές παραδόσεις απλώς από νοσταλγία αναζητούν πρακτικές που προσφέρουν στήριξη, σύνδεση, ψυχική ηρεμία και φυσική αποκατάσταση. Ενώ η σύγχρονη ιατρική παρέχει τις απαραίτητες τεχνολογίες και γνώση, οι παραδόσεις αυτές προσφέρουν κάτι που δύσκολα υποκαθίσταται: το ανθρώπινο, το προσωπικό, το πολιτιστικό.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα οφέλη αλλά και να παραμένουμε προσεκτικοί, ώστε το παλιό και το νέο να συνυπάρχουν με ασφάλεια και αμοιβαίο σεβασμό.

Πηγές

• Family ritual facilitates adaptation to parenthood: ethnographic study among Mexican American parents, PubMed. PubMed
• Traditional Postpartum Practices and Rituals: A Qualitative Systematic Review (για Μεξικό και άλλες χώρες) SAGE Journals
• How the marriage of traditional and modern midwifery is transforming lives in rural Mexico – International Council of Nurses / Chiapas project ICN – International Council of Nurses+1
• Midwifery Is A Centuries-Old Tradition In Mexico – Vida Newspaper Vida Newspaper