Κάποτε, το διαζύγιο μετά τα 50 θεωρούνταν σπάνιο, σχεδόν «αδιανόητο». Οι κοινωνικές αντιλήψεις, η οικονομική εξάρτηση και η ανάγκη «να κρατηθεί η οικογένεια» λειτουργούσαν αποτρεπτικά. Όμως, τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι άνω των 50 επιλέγουν να τερματίσουν έναν γάμο που δεν τους εκφράζει πια.
Το φαινόμενο έχει αποκτήσει μάλιστα δικό του όνομα: “Gray Divorce” το «διαζύγιο της ωριμότητας». Σύμφωνα με έρευνες, ο αριθμός των διαζυγίων στις ηλικίες άνω των 50 έχει διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990, και συνεχίζει να αυξάνεται. (Brown & Lin, 2022, PMC)
Πίσω από αυτούς τους αριθμούς, όμως, κρύβονται αληθινές ιστορίες ανθρώπων που αποφασίζουν να επαναπροσδιορίσουν τον εαυτό τους. Το διαζύγιο δεν είναι πλέον συνώνυμο της αποτυχίας είναι μια πράξη προσωπικής ελευθερίας.
Η απάντηση δεν είναι μία. Για πολλούς, η «άδεια φωλιά», όταν τα παιδιά ενηλικιώνονται και φεύγουν, λειτουργεί ως καθρέφτης μιας σχέσης που είχε πάψει να είναι ουσιαστική. Για άλλους, η συνταξιοδότηση ή οι αλλαγές στον τρόπο ζωής φέρνουν στην επιφάνεια ανισορροπίες που για χρόνια έμεναν «κρυμμένες».
Η αυξημένη αυτονομία των γυναικών, η οικονομική ανεξαρτησία, αλλά και η μακροζωία παίζουν καθοριστικό ρόλο. Οι άνθρωποι σήμερα ζουν περισσότερο και δεν είναι διατεθειμένοι να περάσουν τις επόμενες δεκαετίες σε μια σχέση που δεν τους κάνει ευτυχισμένους. Όπως σημειώνει ο ψυχολόγος Rishi Manchanda, «οι άνθρωποι πλέον δεν θέλουν απλώς να ζουν· θέλουν να ζουν με νόημα».
Επιπλέον, η κοινωνική αποδοχή του διαζυγίου έχει αυξηθεί. Δεν θεωρείται πλέον στίγμα, αλλά μια φυσική εξέλιξη όταν οι δύο πορείες παύουν να συναντώνται.
Η διάλυση ενός μακροχρόνιου γάμου μετά τα 50 συνοδεύεται από σύνθετα συναισθήματα. Πόνος, απώλεια, ενοχή, φόβος για το μέλλον, αλλά και ανακούφιση. Οι άνθρωποι που χωρίζουν σε αυτή την ηλικία συχνά περιγράφουν μια μικτή ψυχολογική εμπειρία: πένθος και ελευθερία ταυτόχρονα.
Στο οικονομικό επίπεδο, η μετάβαση δεν είναι πάντα εύκολη. Η απώλεια ενός κοινού εισοδήματος, η διαχείριση της συνταξιοδότησης, η ανακατανομή περιουσιακών στοιχείων μπορούν να προκαλέσουν άγχος και ανασφάλεια ιδιαίτερα για τις γυναίκες, που στατιστικά εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο οικονομικής αστάθειας μετά το διαζύγιο. (Verywell Mind, 2024)
Από ψυχολογικής πλευράς, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η αναδόμηση ταυτότητας. Πολλοί καλούνται να επαναπροσδιορίσουν ποιοι είναι, πέρα από τον ρόλο του/της συζύγου ή γονέα. Αυτό μπορεί να είναι επίπονο, αλλά και βαθιά απελευθερωτικό.
Το διαζύγιο μετά τα 50 μπορεί να μοιάζει με ρήγμα, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε αναγέννηση. Πολλοί άνθρωποι ανακαλύπτουν εκ νέου τον εαυτό τους, τα ενδιαφέροντά τους, ακόμη και τη χαρά της συντροφικότητας με διαφορετικούς όρους.
Η ψυχολόγος E. Thomas τονίζει πως «η αποτυχία ενός γάμου δεν σημαίνει αποτυχία ζωής σημαίνει ότι είμαστε αρκετά γενναίοι να επιλέξουμε μια αυθεντική πορεία».
Η ψυχοθεραπεία, οι ομάδες υποστήριξης, αλλά και η απλή επανασύνδεση με φίλους και δραστηριότητες που είχαν παραμεληθεί, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη μετάβαση. Ο στόχος δεν είναι να ξεχάσει κανείς, αλλά να ξαναορίσει τη ζωή του με τρόπο που του ταιριάζει.
Είναι σημαντικό το άτομο να μην παραμελήσει τον οικονομικό επανασχεδιασμό της ζωής του. Αναθεώρηση προϋπολογισμού, ασφαλιστικών καλύψεων, σχεδίου συνταξιοδότησης και κατοικίας είναι ουσιαστικά βήματα. Παράλληλα, χρειάζεται ψυχική ενδυνάμωση: καθημερινές ρουτίνες, φροντίδα σώματος και πνεύματος, θετική σκέψη και αποδοχή του παρόντος.
Η περίοδος μετά το διαζύγιο μπορεί να γίνει ένας δημιουργικός χρόνος επανεκπαίδευσης στη χαρά όχι μόνο για τη συντροφικότητα, αλλά για τη ζωή την ίδια.
Ίσως το πιο όμορφο στοιχείο του διαζυγίου μετά τα 50 είναι ότι έρχεται σε μια ηλικία ωριμότητας. Οι άνθρωποι γνωρίζουν καλύτερα ποιοι είναι και τι θέλουν. Η ζωή δεν τελειώνει απλώς αλλάζει κεφάλαιο. Και πολλές φορές, αυτό το νέο κεφάλαιο είναι πιο ειλικρινές, πιο ουσιαστικό και πιο δικό τους από ποτέ.
Όπως λέει η κοινωνιολόγος Susan Brown, «το διαζύγιο στην ωριμότητα είναι λιγότερο μια πράξη διακοπής και περισσότερο μια πράξη αυτοπροσδιορισμού».
Το διαζύγιο μετά τα 50 μπορεί να μοιάζει με καταιγίδα αλλά μετά από κάθε καταιγίδα, ο ουρανός καθαρίζει. Είναι μια περίοδος αναστοχασμού, προσαρμογής, αλλά και επανεκκίνησης.
Είναι η στιγμή που οι άνθρωποι επιλέγουν όχι απλώς να επιβιώσουν, αλλά να ζήσουν. Με νέα προοπτική, νέα όνειρα και κυρίως με πίστη ότι η ευτυχία δεν έχει ηλικία.
