Το social media detox είναι η συνειδητή αποχή ή ο περιορισμός από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Δεν σημαίνει μόνιμη διαγραφή λογαριασμών· αντιθέτως, είναι μια περίοδος «ψηφιακής νηστείας» που μας επιτρέπει να πάρουμε απόσταση, να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την τεχνολογία και να ανακτήσουμε τον έλεγχο του χρόνου και της προσοχής μας.
Αν και για κάποιους διαρκεί μία μέρα, άλλοι επιλέγουν εβδομάδες ή και μήνες. Σημασία έχει να δημιουργηθεί χώρος για ψυχική και σωματική ξεκούραση, αλλά και για την ανάπτυξη πιο υγιών συνηθειών.
Ένας από τους βασικότερους λόγους που το social media detox έχει αποκτήσει τόση δημοτικότητα είναι η άμεση θετική του επίδραση στην ψυχολογία.
Η συνεχής έκθεση σε «τέλειες» εικόνες και curated ζωές οδηγεί σε συγκρίσεις που συχνά μειώνουν την αυτοεκτίμησή μας. Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική χρήση κοινωνικών δικτύων συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους, στρες και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ιδιαίτερα στους νέους. Η αποχή, ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα, επιτρέπει στον εγκέφαλο να «ηρεμήσει», μειώνοντας τη νοητική υπερδιέγερση και την ψυχολογική πίεση.
Σε μια πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη, φοιτητές που περιόρισαν τη χρήση του κινητού τους σε λιγότερες από δύο ώρες ημερησίως για τρεις εβδομάδες παρουσίασαν σαφώς χαμηλότερα επίπεδα άγχους και καλύτερη διάθεση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Αυτό δείχνει ότι η αλλαγή είναι εφικτή και τα οφέλη εμφανίζονται σχετικά γρήγορα.
Η ποιότητα του ύπνου είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που επηρεάζεται από την αλόγιστη χρήση των social media. Το φως που εκπέμπουν οι οθόνες, ειδικά το μπλε φάσμα, επηρεάζει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό.
Άνθρωποι που χρησιμοποιούν συστηματικά κινητό ή tablet πριν κοιμηθούν, συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να αποκοιμηθούν ή ξυπνούν κουρασμένοι. Ένα διάλειμμα από τα social media, ειδικά τις βραδινές ώρες, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του ύπνου και να συμβάλει σε περισσότερη ενέργεια μέσα στην ημέρα.
Ο χρόνος που περνάμε στα social media δεν είναι ποτέ «ουδέτερος». Αποσπά την προσοχή μας, κατακερματίζει τον χρόνο συγκέντρωσης και μειώνει την παραγωγικότητα στη δουλειά ή στις σπουδές.
Αντικαθιστώντας αυτόν τον χρόνο με διάβασμα, φυσική άσκηση ή δημιουργικές δραστηριότητες, ανακαλύπτουμε ξανά την ικανότητα συγκέντρωσης. Πολλοί που έχουν εφαρμόσει detox αναφέρουν ότι είναι πιο αποδοτικοί, τελειώνουν ταχύτερα τις υποχρεώσεις τους και νιώθουν λιγότερο στρες για τον χρόνο που «χάθηκε» στο scrolling.
Η υπερβολική ενασχόληση με τις οθόνες συχνά μας απομακρύνει από τις ανθρώπινες σχέσεις. Πόσες φορές έχουμε βρεθεί σε μια παρέα όπου ο καθένας κοιτάζει το κινητό του;
Με το social media detox, οι offline στιγμές αποκτούν μεγαλύτερη αξία. Οι συζητήσεις γίνονται πιο ουσιαστικές, η επικοινωνία με τους ανθρώπους που αγαπάμε πιο αυθεντική και η σύνδεση με το περιβάλλον πιο έντονη. Στην πραγματικότητα, η αποσύνδεση από τον ψηφιακό κόσμο είναι ταυτόχρονα και μια σύνδεση με την πραγματική ζωή.
Η αποχή δεν είναι πάντα εύκολη , πολλοί νιώθουν φόβο ότι θα χάσουν σημαντικές πληροφορίες ή θα μείνουν εκτός κοινωνικού κύκλου. Αυτό που ονομάζουμε FOMO (Fear of Missing Out) είναι μια πραγματική πρόκληση. Ωστόσο, υπάρχουν πρακτικοί τρόποι για να κάνεις τη διαδικασία πιο εύκολη:
Ξεκίνα με μικρούς στόχους, όπως η μείωση της χρήσης κατά 30 λεπτά την ημέρα. Εξάλειψε τις περιττές ειδοποιήσεις που σε διακόπτουν συνεχώς. Όρισε «offline ζώνες» στο σπίτι, όπως η κρεβατοκάμαρα ή το τραπέζι φαγητού. Αν μπορείς, δοκίμασε να εφαρμόσεις μία μέρα την εβδομάδα χωρίς social media. Χρησιμοποίησε εφαρμογές που παρακολουθούν τον χρόνο οθόνης σου ώστε να βλέπεις την πρόοδο και να μένεις παρακινημένος.
Ακόμα και αν η αρχή φαίνεται δύσκολη, τα αποτελέσματα συνήθως γίνονται αισθητά μέσα σε λίγες ημέρες.
Η επιστημονική έρευνα υποστηρίζει ολοένα και περισσότερο τα οφέλη αυτής της πρακτικής. Μελέτες σε εφήβους και φοιτητές καταλήγουν ότι ο περιορισμός στη χρήση κοινωνικών δικτύων οδηγεί σε λιγότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, καλύτερη ψυχική διάθεση και βελτιωμένη ποιότητα ύπνου.
Σε μια μελέτη στη Δανία, άνθρωποι που σταμάτησαν τη χρήση του Facebook για μία εβδομάδα ανέφεραν σημαντική βελτίωση στην ευεξία και στον ύπνο τους. Αντίστοιχα, έρευνες στην Ισλανδία έδειξαν ότι η συχνή χρήση social media σε εφήβους συνδέεται με αυξημένα συμπτώματα άγχους και χαμηλή διάθεση με την πάροδο του χρόνου.
Αν και δεν υπάρχει «μία συνταγή» που να ταιριάζει σε όλους, η επιστημονική συναίνεση είναι σαφής: η μείωση του χρόνου στα social media σχετίζεται με καλύτερη υγεία και ευεξία.
Το social media detox δεν είναι μια μόδα, αλλά μια ανάγκη της εποχής μας. Ζώντας σε έναν κόσμο υπερπληροφόρησης, η απομάκρυνση από τις οθόνες μας βοηθά να ξαναβρούμε την ψυχική μας ηρεμία, να κοιμόμαστε καλύτερα, να είμαστε πιο παραγωγικοί και να συνδεόμαστε βαθύτερα με τους ανθρώπους γύρω μας.
Δεν χρειάζεται να εξαφανιστούμε από τα social media αρκεί να θέσουμε όρια και να αποφασίσουμε εμείς πότε και πώς θα τα χρησιμοποιούμε. Ένα μικρό διάλειμμα μπορεί να έχει τεράστια θετικά αποτελέσματα στην καθημερινότητα και στην ευεξία μας.
Πηγές
