Το λεμφοίδημα των κάτω άκρων είναι μια χρόνια πάθηση που προκαλεί συσσώρευση λεμφικού υγρού στο πόδι, λόγω βλάβης ή δυσλειτουργίας του λεμφικού συστήματος. Αν και δεν υπάρχει οριστική ίαση, η σωστή διάγνωση και η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Τι είναι το λεμφοίδημα

Πρόκειται για πρήξιμο που προκαλείται όταν η λέμφος –το υγρό που απομακρύνει άχρηστες ουσίες από τους ιστούς– δεν αποχετεύεται σωστά. Το πρόβλημα μπορεί να είναι:

• Πρωτοπαθές, δηλαδή αποτέλεσμα συγγενών ή γενετικών ανωμαλιών των λεμφαγγείων.
• Δευτεροπαθές, όταν προκύπτει μετά από χειρουργείο, ακτινοθεραπεία, τραύματα ή λοιμώξεις.

Διάγνωση λεμφοιδήματος

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα, αλλά ενισχύεται από εξειδικευμένες εξετάσεις.

Κλινικά σημεία:

• Πρήξιμο στο πέλμα, τον αστράγαλο ή τη γάμπα.
• Αίσθημα βάρους ή τάσης στο πόδι.
• Δέρμα παχύτερο, με όψη «φλοιού πορτοκαλιού».
• Το πρήξιμο δεν υποχωρεί εύκολα με ανύψωση του σκέλους.
• Θετικό σημείο Stemmer: αδυναμία να ανασηκωθεί το δέρμα στη ρίζα των δακτύλων.

Διαγνωστικές εξετάσεις:

• Λεμφοσπινθηρογράφημα – ο «χρυσός κανόνας» για τον έλεγχο της ροής της λέμφου.
• Υπέρηχος – αποκλείει φλεβική θρόμβωση και δείχνει το πάχος των ιστών.
• MRI ή CT – σε πιο δύσκολες περιπτώσεις.
• Βιοψία – σπάνια, όταν χρειάζεται να αποκλειστεί κακοήθεια.

Αίτια λεμφοιδήματος

Πρωτοπαθές (σπάνιο):

• Συγγενής δυσπλασία ή γενετικό πρόβλημα στα λεμφαγγεία.
• Εμφανίζεται από την παιδική ή ενήλικη ηλικία.

Δευτεροπαθές (συχνότερο):

• Μετά από ογκολογικά ή γυναικολογικά χειρουργεία.
• Ακτινοθεραπεία.
• Λοιμώξεις (π.χ. ερυσίπελας).
• Τραύματα ή κακοήθειες σε προχωρημένα στάδια.

Θεραπευτικές επιλογές

Αν και το λεμφοίδημα δεν θεραπεύεται οριστικά, μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά με συνδυασμένες θεραπείες.

Συνδυαστική Αποσυμφορητική Θεραπεία (CDT)

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος, που περιλαμβάνει:

• Αποσυμφορητικό μασάζ (Manual Lymph Drainage – MLD): ειδικό μασάζ που βοηθά τη ροή της λέμφου.
• Πολυστρωματική περίδεση: ειδικοί επίδεσμοι που μειώνουν το οίδημα.
• Κάλτσες συμπίεσης (τάξης II ή III): απαραίτητες για τη διατήρηση του αποτελέσματος.
• Ασκήσεις και κινησιοθεραπεία: προάγουν την κυκλοφορία της λέμφου.

Φαρμακευτική αγωγή

Δεν έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα από μόνη της, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθούν φλεβοτονικά ή διουρητικά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Χειρουργική αντιμετώπιση (επιλεγμένα περιστατικά)

• Μικροχειρουργικές τεχνικές όπως λεμφαγγειοαναστομώσεις ή μεταφορά λεμφαδένων.
• Λιποαναρρόφηση σε προχωρημένα στάδια με ίνωση των ιστών.

Τι μπορείς να κάνεις στην καθημερινότητα

Η συνέπεια είναι το κλειδί στη διαχείριση του λεμφοιδήματος.

• Ανύψωνε τα πόδια σου όσο πιο συχνά γίνεται.
• Απόφευγε τραυματισμούς και λοιμώξεις.
• Φόρα κάλτσες συμπίεσης κάθε μέρα.
• Περπάτα ή κάνε ήπια άσκηση.
• Απόφευγε την υπερβολική ζέστη (π.χ. σάουνα, καυτό μπάνιο).