Με τον όρο εξέργασία στα γεννητικά όργανα περιγράφουμε οποιαδήποτε ορατή ή ψηλαφητή «βλάβη/εξόγκωμα/μάζα» στην περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων (αιδοίο/περινεϊκή περιοχή, πέος/όσχεο). Ο όρος είναι περιγραφικός και όχι διάγνωση: η αιτία μπορεί να είναι απόλυτα καλοήθης (κύστη, φλεγμονή, κονδύλωμα) έως σπανιότερα κακοήθης (όγκοι).

Γιατί εμφανίζεται μια εξέργασία; (Συχνότερες αιτίες)

Οι αιτίες διαφέρουν ανάλογα με το βιολογικό φύλο και την ακριβή εντόπιση:

Σε γυναίκες

• Κύστη/απόστημα αδένα Bartholin: μαλακό, συχνά μονόπλευρο «φούσκωμα» κοντά στο άνοιγμα του κόλπου· αν επιμολυνθεί γίνεται επώδυνο απόστημα.
• Κονδυλώματα γεννητικών οργάνων (HPV): μικρά ή και ογκώδη «κουνουπιδόμορφα» μορφώματα. Μπορεί να υποχωρούν, να παραμένουν ή να αυξάνονται.
• Δερματολογικές/φλεγμονώδεις παθήσεις: λειχήνας sclerosus/planus, δερματίτιδα, θυλακίτιδα, κ.ά., που δίνουν οζίδια, πλάκες ή έλκη.
• Κακοήθειες αιδοίου (σπάνιες): εμμένουσα σκληρή βλάβη, έλκος ή όζος που αλλάζει, με κνησμό/αιμορραγία. Χρειάζεται άμεση αξιολόγηση.

Σε άντρες

• Υδροκήλη, σπερματοκήλη, κιρσοκήλη: συνήθως ανώδυνο οσχεϊκό «φούσκωμα». Η κλινική εξέταση και το υπερηχογράφημα ξεκαθαρίζουν την αιτία.
• Επιδιδυμίτιδα/επιδιδυμο-ορχίτιδα: επώδυνη διόγκωση, συχνά με ευαισθησία και πυρετό (λοίμωξη).
• Κονδυλώματα (HPV) και άλλες ιογενείς βλάβες.
• Βουβωνοκήλη που κατέρχεται προς το όσχεο: «μάζα» που μεγαλώνει με την ορθοστασία/πίεση.

Σημαντικό: Μερικά «εξογκώματα» είναι φυσιολογικές παραλλαγές (π.χ. συμμετρικά, απαλά «στίγματα/θηλώματα» στο αιδοίο – vestibular papillomatosis) και δεν σχετίζονται με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Η διάκριση πρέπει να γίνεται από επαγγελματία υγείας.

Συνοδά συμπτώματα που κατευθύνουν τη διάγνωση

• Πόνος/ευαισθησία, ερυθρότητα, θερμότητα → συχνότερα λοίμωξη/φλεγμονή (π.χ. απόστημα).
• Κνησμός, καύσος, αλλαγές δέρματος → δερματοπάθειες ή προκαρκινικές/καρκινικές αλλοιώσεις (ιδίως αν επιμένουν).
• Εξογκώματα σαν «κουνουπίδι» → συνήθως HPV κονδυλώματα.
• Ανώδυνη, προοδευτική οσχεϊκή διόγκωση → υδροκήλη/σπερματοκήλη, κ.λπ. ms

Πότε πρέπει να απευθυνθώ άμεσα σε γιατρό;

• Βλάβη που επιμένει >2–4 εβδομάδες, μεγαλώνει ή αλλάζει.
• Έντονος πόνος, πυρετός ή σημεία αποστήματος
• Αιμορραγία, δύσοσμο έκκριμα, έλκος που δεν κλείνει.
• Αιφνίδιος, έντονος οσχεϊκός πόνος/διόγκωση (να αποκλειστεί συστροφή όρχεως – επείγον).

Θεραπεία: εξαρτάται από την αιτία

• Κύστη Bartholin: από αναμονή και ζεστά επιθέματα έως τοποθέτηση καθετήρα Word/παροχέτευση· αντιβιοτικά αν απόστημα.
• Κονδυλώματα (HPV): τοπικές θεραπείες/καυτηριασμός/κρυοθεραπεία/laser· ενδέχεται να υποχωρήσουν, να παραμείνουν ή να υποτροπιάσουν. Ο εμβολιασμός HPV προλαμβάνει τα περισσότερα.
• Δερματοπάθειες αιδοίου (π.χ. λειχήνας): εξειδικευμένη δερματολογική/γυναικολογική αγωγή (π.χ. ισχυρά τοπικά κορτικοστεροειδή).
• Υδροκήλη/σπερματοκήλη/κιρσοκήλη: συχνά παρακολούθηση· χειρουργική αντιμετώπιση αν συμπτωματικές ή μεγάλες.
• Λοιμώξεις (επιδιδυμίτιδα/ορχίτιδα): αντιβιοτικά και υποστηρικτικά μέτρα.
• Ύποπτες/κακοήθεις βλάβες: παραπομπή σε εξειδικευμένο κέντρο για βιοψία/χειρουργική και ογκολογική εκτίμηση.

Τι δεν πρέπει να κάνω

• Μην χρησιμοποιείτε φαρμακευτικές αλοιφές/καυστικά ή OTC σκευάσματα για «μυρμηγκιές» στη γεννητική περιοχή χωρίς ιατρική οδηγία—το δέρμα είναι πολύ ευαίσθητο και μπορεί να προκληθούν εγκαύματα/ουλές.
• Μην καθυστερείτε την εξέταση όταν μια βλάβη επιμένει/μεγαλώνει.

Πρόληψη & αυτοφροντίδα

• HPV εμβολιασμός (σύμφωνα με εθνικά προγράμματα): προλαμβάνει πολλά στελέχη που προκαλούν κονδυλώματα και καρκίνους.
• Ασφαλέστερες σεξουαλικές πρακτικές και τακτικός γυναικολογικός έλεγχος/τεστ κατά περίπτωση.
• Καλή υγιεινή και αποφυγή ερεθιστικών προϊόντων στην περιοχή.

Συχνές ερωτήσεις (FAQ)

Είναι πάντα κάτι σοβαρό;
Όχι. Οι περισσότερες εξεργασίες είναι καλοήθεις (κύστεις, καλοήθεις δερματοπάθειες, κονδυλώματα). Χρειάζεται όμως σωστή εκτίμηση για να αποκλειστούν σπανιότερες σοβαρές αιτίες.

Περνάει μόνο του;
Κάποιες αιτίες (π.χ. μικρές κύστεις ή κονδυλώματα) μπορεί να υποχωρήσουν, άλλες όχι· η πορεία ποικίλλει και γι’ αυτό προτείνεται αξιολόγηση.

Σημείωση

Το κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά ιατρική γνωμάτευση. Αν παρατηρείς εξέργασία που επιμένει, αλλάζει ή συνοδεύεται από πόνο/αιμορραγία/έκκριση, ζήτησε άμεσα αξιολόγηση από γυναικολόγο/ουρολόγο ή δερματολόγο.

ΠΗΓΕΣ:
NHS (UK) nhs.uk
ACOG Αμερικανική Εταιρεία Μαιευτικής-Γυναικολογίας+1
CDC (US) Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων+1
Mayo Clinic Mayo Clinic
Cleveland Clinic Cleveland Clinic
MSD/Merck Manual msdmanuals.com+1
DermNet NZ DermNet®+2DermNet®+2
NHS nhs.uk
Merck Manuals