Τι είναι η ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια γυναικολογική πάθηση, όπου ιστός παρόμοιος με το ενδομήτριο –την εσωτερική επένδυση της μήτρας– αναπτύσσεται εκτός αυτής, συνήθως στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, την περιτοναϊκή κοιλότητα και σε ορισμένες περιπτώσεις σε πιο απομακρυσμένα όργανα. Αυτός ο ιστός αντιδρά στις ορμονικές αλλαγές του κύκλου, προκαλώντας φλεγμονή, έντονο πόνο και με την πάροδο του χρόνου δημιουργία ουλώδους ιστού και συμφύσεων.

Η ενδομητρίωση αφορά περίπου 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ωστόσο συχνά παραμένει αδιάγνωστη για πολλά χρόνια λόγω μη ειδικών συμπτωμάτων.

Συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε

Τα συμπτώματα ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα, όμως τα πιο συνηθισμένα περιλαμβάνουν:

• Έντονες και επώδυνες εμμηνορροϊκές κράμπες (δυσμηνόρροια).
• Χρόνιο πυελικό πόνο, που μπορεί να επιμένει και εκτός περιόδου.
• Πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία).
• Πόνο κατά την ούρηση ή την αφόδευση, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της περιόδου.
• Υπογονιμότητα ή δυσκολία σύλληψης.

Σε κάποιες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι ήπια ή και ανύπαρκτα, κάτι που καθιστά τη διάγνωση ακόμα πιο δύσκολη.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Η ακριβής αιτία της ενδομητρίωσης παραμένει άγνωστη, ωστόσο υπάρχουν διάφορες θεωρίες:

• Αντίστροφη έμμηνος ρύση: το αίμα της περιόδου ρέει προς τα πίσω μέσω των σαλπίγγων προς την κοιλιακή κοιλότητα.
• Γενετικοί παράγοντες: η ενδομητρίωση εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό.
• Ανοσολογικές διαταραχές: δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος που δεν καταστρέφει τον ιστό εκτός μήτρας.
• Ορμονικοί παράγοντες: τα οιστρογόνα φαίνεται να ενισχύουν την ανάπτυξη της νόσου.

Επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής

Η ενδομητρίωση δεν είναι απλώς μια «γυναικεία πάθηση με πόνους». Επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα, τη σεξουαλική ζωή, την ψυχολογική ευεξία και την παραγωγικότητα στην εργασία.
Επιπλέον, αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες υπογονιμότητας, καθώς οι συμφύσεις και η φλεγμονή μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των ωοθηκών και των σαλπίγγων.

Διάγνωση: γιατί καθυστερεί συχνά;

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματά της μοιάζουν με άλλες παθήσεις (π.χ. σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου). Ο μέσος χρόνος διάγνωσης παγκοσμίως φτάνει τα 7-10 χρόνια.

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:

• Υπερηχογράφημα και μαγνητική τομογραφία (MRI).
• Λαπαροσκόπηση, που θεωρείται «χρυσός κανόνας» για οριστική διάγνωση και ταυτόχρονη θεραπεία.

Θεραπευτικές επιλογές

Η ενδομητρίωση δεν θεραπεύεται οριστικά, αλλά μπορεί να ελεγχθεί με συνδυασμό θεραπειών:

• Φαρμακευτική αγωγή: παυσίπονα, αντισυλληπτικά χάπια, προγεστερόνη, αγωνιστές GnRH που μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων.
• Χειρουργική αντιμετώπιση: λαπαροσκοπική αφαίρεση ενδομητριωσικών εστιών, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υπογονιμότητας.
• Εξατομικευμένη υποστήριξη γονιμότητας: εξωσωματική γονιμοποίηση για γυναίκες που δυσκολεύονται να συλλάβουν.
• Συμπληρωματικές προσεγγίσεις: φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους, ψυχολογική υποστήριξη, αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής.

Ζώντας με την ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Η υποστήριξη από εξειδικευμένους γυναικολόγους, ψυχολόγους και ομάδες υποστήριξης μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να διαχειριστούν καλύτερα τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Η ενημέρωση, η έγκαιρη διάγνωση και η ανοιχτή συζήτηση γύρω από την πάθηση είναι κρίσιμα βήματα για να σπάσει το «ταμπού» που συχνά συνοδεύει τις γυναικολογικές παθήσεις.

Η ενδομητρίωση είναι μια πολύπλοκη πάθηση που επηρεάζει όχι μόνο τη γυναικεία υγεία αλλά και την κοινωνική και ψυχολογική ευεξία. Η έγκαιρη διάγνωση, η σωστή ιατρική παρακολούθηση και η εξατομικευμένη θεραπεία μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά. Το πιο σημαντικό μήνυμα για κάθε γυναίκα είναι: μην αγνοείτε τον επίμονο πόνο αναζητήστε ιατρική βοήθεια και ενημερωθείτε.

Πηγές

• World Health Organization. Endometriosis – Key Facts. (2023). WHO
• Zondervan KT et al. Endometriosis. Nature Reviews Disease Primers (2018). Nature
• American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Management of Endometriosis. (2021). ACOG
• National Institute of Child Health and Human Development (NICHD). What is Endometriosis? (2022). NICHD