Ακόμη και ένα μόνο βράδυ με διαταραγμένο ύπνο μπορεί να μοιάζει ατελείωτο και απογοητευτικό. Ξαπλώνεις, στριφογυρίζεις, κοιτάς το ταβάνι και αναρωτιέσαι πώς θα τα βγάλεις πέρα την επόμενη μέρα. Δεν είναι περίεργο που πολλοί φοβούνται ότι πάσχουν από αϋπνία.

Η αϋπνία είναι ίσως η πιο συζητημένη διαταραχή ύπνου, αλλά συχνά παρεξηγημένη. Το γεγονός ότι δεν κοιμάσαι εύκολα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχεις αϋπνία. Μπορεί να κρύβεται κάποια άλλη διαταραχή ή απλώς μια προσωρινή δυσκολία.

Τι είναι πραγματικά η αϋπνία;

Οι ειδικοί ξεχωρίζουν τις περιστασιακές δυσκολίες ύπνου από αυτό που ονομάζεται «διαταραχή αϋπνίας».

Μπορεί να δυσκολεύεσαι να αποκοιμηθείς, να ξυπνάς μέσα στη νύχτα για ώρες ή να ξυπνάς πολύ νωρίς. Αυτό θεωρείται πρόβλημα ύπνου, αλλά όχι πάντα αϋπνία. Η «διαταραχή αϋπνίας» είναι μια χρόνια κατάσταση που διαρκεί τουλάχιστον τρεις μήνες, με κακό ύπνο τρεις φορές την εβδομάδα ή και συχνότερα.

Ας δούμε πέντε λόγους όπως μας αναλύει η Αμέλια Σκοτ στο theconversation, για τους οποίους μπορεί να μην έχεις αϋπνία, ακόμη κι αν δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς:

1. Είναι προσωρινό ή εμφανίζεται περιστασιακά

Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων θα ζήσει μια περίοδο «οξείας αϋπνίας» μέσα στη χρονιά, συχνά λόγω στρες, ασθένειας ή αλλαγών στη ζωή.
Καλά νέα: σχεδόν 7 στους 10 επανέρχονται στον φυσιολογικό ύπνο μετά από μερικές εβδομάδες.

2. Δεν σε επηρεάζει την επόμενη μέρα

Μπορεί να ξαγρυπνάς αλλά να λειτουργείς κανονικά μέσα στην ημέρα. Επίσης, όσο μεγαλώνουμε, ο ύπνος γίνεται πιο ελαφρύς και κομματιασμένος.
Η πραγματική αϋπνία όμως επηρεάζει τη διάθεση, την ενέργεια, τη συγκέντρωση και γενικά την καθημερινότητα.

3. Φταίνε οι συνθήκες και οι υποχρεώσεις

Η έλλειψη χρόνου για ύπνο, λόγω δουλειάς, παιδιών ή κοινωνικών υποχρεώσεων, μπορεί να δώσει την αίσθηση αϋπνίας.
Θόρυβοι, κατοικίδια ή ανισόρροφο πρόγραμμα συχνά ευθύνονται. Αυτό δεν είναι αϋπνία, αλλά ανεπαρκής ευκαιρία για ύπνο.

4. Υπάρχει άλλη διαταραχή ύπνου

Άλλες παθήσεις μπορούν να μοιάζουν με αϋπνία:

• Υπνική άπνοια: επαναλαμβανόμενες διακοπές στην αναπνοή τη νύχτα.
• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: έντονη ανάγκη κίνησης των ποδιών, συχνά με ενοχλητικές αισθήσεις.
• Διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού: π.χ. «νυχτοπούλια» που ζουν σε κόσμο «πρωινού ξυπνήματος».

5. Επηρεάζουν ουσίες ή φάρμακα

Καφές, αλκοόλ και νικοτίνη χειροτερεύουν την ποιότητα ύπνου. Επίσης, κάποια φάρμακα όπως διεγερτικά (για ΔΕΠΥ) ή β-αναστολείς (για καρδιακές παθήσεις) μπορούν να δυσκολέψουν τον ύπνο.

Τι να κάνεις αν ανησυχείς για τον ύπνο σου

Η πρώτη κίνηση είναι να μιλήσεις με τον γιατρό σου. Εκείνος μπορεί να αποκλείσει άλλες αιτίες, να εξετάσει τη φαρμακευτική αγωγή ή να σε παραπέμψει για μελέτη ύπνου.

Όταν η αϋπνία γίνει χρόνια, η υπερβολική ανησυχία και οι λάθος στρατηγικές (π.χ. πολύωρη παραμονή στο κρεβάτι) επιδεινώνουν την κατάσταση. Γι’ αυτό οι ειδικοί συνιστούν Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία για Αϋπνία (CBT-I), που είναι πιο αποτελεσματική και διαρκεί περισσότερο από τα υπνωτικά χάπια.

Μικρές πρακτικές για καλύτερο ύπνο:

• Θυμήσου ότι τα «κακά» βράδια συχνά περνούν από μόνα τους.
• Αν ξυπνήσεις μέσα στη νύχτα, σήκω από το κρεβάτι αντί να αγχώνεσαι.
• Κράτησε σταθερή ώρα πρωινού ξυπνήματος και έκθεση στο φως της ημέρας.
• Πρόσφερε στον εαυτό σου τον σωστό χρόνο για ύπνο – ούτε πολύ λίγο, ούτε υπερβολικά πολύ.